Kuru Üzüm Eldesi!

Daha önce sözünü verdiğim gibi kuru üzümün nasıl elde edildiğini anlatacağım bu sefer. Muhtemelen herkes üzümü güneşe ser sonra kurumasını bekle mantığıyla yürüyen bir iş sanıyordur kuru üzümcülüğü. Tamamı Ege de üretilen kuru üzümün çoğu Manisa'da üretiliyor. Özellikle Salihli Ahmetli ve Turgutlu kesimlerinde. Ben Salihli'de kinden bahsedeceğim sizlere.

Amele söylemini fazlasıyla duyacaksınız bu yazıda. Çünkü çalışan adam her zaman amaledir orada. Yani çalışanlar kardeşiniz amcanız ve oğlu bile olsa onlarda amaledir. Misal dedemin ve anneannemin bağları artık kendileri yaşlandıkları için aktif olarka yer alamıyorlar üzüm bağlarında ama anneannem maşallah ayakta ölecek insandır. Dedem 2. kez mide ameliyatı 1 kez fıtık ameliyatı olduğundan dolayı artık elini ayağını iyice çekmiştir üzüm işinden. Exper olarak görev yapmaktadır :) Eve gelen üzümü yer olmuş der gönderir.

Mesela biz keseceğimiz günden önce bütün mahalleye haber veriyoruz her bağ sahibinin yaptığı gibi. Çünkü düğün tarihi gibi bir şey bu. Aynı güne denk geldiği taktirde zaten nüfusu 1000 i bulmayan köy 2 ye bölünecek ve üzüm işi yatacak duruma gelirdi. O yüzden herkes ard arda kese üzümünü. Annenannem ve dedem kardeş çocukları ve köy tamamen akraba,köyün köpek ve kedileri bile 3 4 kuşaktır burada yaşıyorlar. İnekler atlar falan herkes yerlisi oranın.
Haber verdik ve 1 gün sonra adam aramaya yani amele aramaya çıktık. Annemin teyzesi halalarım,dayımın kayınbabası ve kayınvalidesi onların çocukları alan filan derken yine herkes birbirini tanıyor yine tanıdık bir iş olacaktı. Sabah saat 6 da kalktık adaçayı püsküt :) yedik. Malları suladım samanlarını verdim tam boklarını atıyordum ki az önce bahsettiğim dedemin 2. mide ameliyatı öncesi sancaıları başladı. Ben elimde boklarla üzümlerin kesildiği bağa gittim (elimde bok yok boklar el arabasında avluda duruyoralr )
Dayım üzümü potasyom nitrat ve zeytinyağı ile karıştırılmış ve içine de az su katılmış bi karışıma üzümleri bandırıp bandırıp çıkartıyor. Bu işe bandırma deniyor. Yani dayım bir bandırmacı evet tam olarak bu :)
Ha işte bende dayıma dedim dedem fenalaştı bi git bak. Dayım bana 2 ağrı kesici fazla içsin burda iş var şimdi ameleyi bırakıp nereye gidecem.
Ben dedim fenaydı adam valla bilmem ben.
Ardından annenannem gelir telaşlı telaşlı,,
-serkan gelmedi mi buraya?
-geldim anneanne burdayım
-hani demedin mi dayına?
-dedim 2 ağrı kesici fazla içsin dedi
-leeen isa koş olum baban fena ya hastahaneye götür serkan baksın ameleye!
*****hö
O kadar insanın işi benden sorulacaktı? İşi yavaşlatma çabalarına engel olacak arada hadi hadi bitiriverelim de gidelim diyecektim kendimden belkide 30 yaş büyük insanlara hemde akrabalar.
Ben ne yaptım hiç bir şey demedim maşallah onlarda anasını ünlettiler bağın :)

İşte bu bandırma dayım gidince tabi boş kaldı. Bana 2 3 kelter bandır(kelter:üzümlerin içine koyulduğu plastik veya gargıdan yapılmış 30 cm uzunluğunda yukarı çıktıkça genişliği artan saplı sele) dedi. Bende daha önce hiç bandırma deneyimin olmadığı için sordum nasıl yapacağım. Sokacan bu suyun içine 4 kez indir döndür kaldır yapacan dedi ve gitti. Saat sabah 9'u gösteriyordu. Ben akşam saat 4:30 a akdar bandırma yaptım belim koptu muhtemelen bel fıtığı olacak bendede ilerde ama şuan geçti ağrısı. Ayrıca hafif kas yaptım galiba. Anneanneme göre bu üzüm kesmeleri sırasında dirgezleştim (öküz gibi oldun). Tabi 1 gün kesmedik biz bu üzümü aynı tempo 8 gün falan devam etti. Üzüm kadınlar tarafından kelterlere dolduruluyor asmadan. Daha sonra onları 2 şer 2 şer (bazen 5 ve 4 ) bandırma tahtasının yanına taşıyorlar. Ben bandırıyorum ve bir tahtanın üstüne koyuyorum oradan da banmış kelterleri alıp sermeleri için sergiye götüren bir kişi daha var. Sergidekiler üzümü çoğunlukla tanelerine ayırıp bazen beton bazen toprak sergi üstüne beyaz bez sererek üzümleri seriyorlardı. O serme kısmı en önemli kısımdır o yüzden sergiciler çok kalifiye insanlar olmalıdırlar. Üzüm sık serilirse rengi kaçar düzgün kurumaz ve satışında sorun yaratır. Seyrek serilirse çok kurur takır takır olur ağızda tatı kaçar. Arası olacak yani. Güneşi sabah gören üzüm sarı kuruyor akşam gören üzüm kahverengi. Hem sabah hem akşam gören üzüm ise tam kıvamında kuruyor. Tabiki sadece güneş değil bandırma karışımındakı zeytinyağı ve potasyum nitratın da etkisi büyük. Bu arada potasyum nitrat çok fena bir şeydir adamın elini mahveder. Zeytinyağı olmasa her üzümde 1 bandırmacı ellerini kaybedebilir. Çelik kapların kaplamalarını 15 dk içinde kabartarak çıkartıyor.(tecrübeyle sabittir.) İşte bu kes taşı bandır tekrar taşı sonra ser döngüsü akşam saat 5 e kadar sürer. Öğlen 1 de mola verilir ve yemek yenilir. Yemeği bağ sahibi verir. Mutlaka tavuk kızartması pilav ve kızartma yapılır ilaveten dorak(soğan biber haşlanır yoğurtla karıştırılır afiyetle yenir),kuru fasulye,nohut yapılır.

Bu kadar yemeği kim yiyecek oha demeyin bazen üzüm kesmelerinde amele sayısı 24 30 kişiyi bulur. 6 7 sofra kurulur evde :)

Her şeye rağmen insanlar çok çalışkanlar,paralarını 1.5 ay sonra alacaklarını bildikleri halde ha gayret ha gayret diyerek birbirlerini destekliyorlar. Üzüm keserken arkada kalan sıraya yardım ediyorlar. 1.5 km yi aşan bağ sıralarında kelter taşıyan keltercilere kelterleri omuzlarında kaldırmaları için yardım ediyorlar. Ortaya 4 ya da 5 gon kuru üzüm çıkıyor kg mı 1.5 ytl den siz hesap edin ne kazanıyorlar.

5 ton üzüm yaklaşık 10 dönüm bağdan çıkıyor. 10 dönüm bağın ilaç masrafı 3 bin ytl yi geçiyor,amele ücretleri hariç.

Ama kuru üzüm gerçekten çok yararlı bir meyve. 1 avuçtan sonrası bağırsakların fazla mesai yapmasına neden oluyor genelde o yüzden kararında tüketmek iyidir.

Ayrıca yaş üzümde satılır kasalarla ama sağlam olması gerekir İzmir'e gelene kadar abayı yakabilir yolda :)

Ayrıca sarhoş olmak istiyorsanız ve rakı alacak paranız yoksa yaş üzümü suda 1 gün bekledin varsa damla sakızı atın ve bulursanız anason koyun sonra damıtın alın size halis yaş üzüm rakısı. Dikkat edin çok fena çarpar susuz içen adam yoktur daha :)

Tarifi biraz kısa kestim şimdi rakı tarifi veriyor diye başım belaya girmesin damıtın işte :)